Boerderijen in Borgele & Platvoet

Onderwerpen:  Landgoed Rande   De Kolk   Landgoed Veenhuis   Halve Konte   Pekelharing   Borgeler Hekke   Doornweerd   Villa De Molenenk  

In het gebied Platvoet en Borgele stonden vroeger diverse landgoederen boerderijen en (land)huizen die inmiddels plaats hebben gemaakt voor de woonwijk die vanaf 1969 is gebouwd. In 1998 is de zogenaamde 'Boerderijnamenkaart Gemeente Diepenveen' verschenen vervaardigd door T.A. Kloosterboer en A.J. Mulder en uitgegeven door drukkerij Schipper. Deze kaart bevat de locaties van alle boerderijen in de voormalige gemeente Diepenveen. Op onderstaande uitsnede staan de boerderijen en huizen rond de huidige wijk Borgele en Platvoet ingetekend.

Uitsnede Boerderijenkaart Gemeente Diepenveen

 

Legenda
40. Nieuw Rande
41. De Koele
42. De Kolk (1888)
43. Braakman smederij (1856)
44. Berghuis (1626)
65. Zwolse Berg (1761)
66. Veenhuizen (1626)
67. Nieuwenhuis (1731)
68. Hekkert bij Kelderman (1601)
69. Helderman (1601)
70. Neuteboom (1601)
71. Krommendijk (1879)
72. Doornweerd (1875)
73. Ridderinkhof - Pekelharing (1601)
74. Nieuwe Platvoet (1843)
75. Lievendaal (1840)
76. Oude Platvoet (1782)

 

77. De Horst (1832)
78. Nijmeijer (1764)
79. Tolhuis (1837)
80. Lucas (1832)
81. Vlierman - Wittenberg (1854)
82. Het Vlier (1786)
83. De Otter (1601)
84. De Bijster - Smeenk (1675)
85. Bomhof (1660)
86. Groenewold - Witendaal (1660)
87. Leerenlamp (1763)
88. Van Cleef (1748)
89. Huis de Borgel (1618)
90. Daggert (1626)
91. Bremmer (1675)
92. De Winter (1626)

Landgoed Rande

(Villa Nieuw Rande anno 2009)

Het landgoed Rande heeft een rijk verleden en bestond uit diverse landhuizen. Het oudste betrof de havezate Rande uit 1285 waarvan niets is overgebleven. Tegenwoordig is wel nog de oude toren bewaard gebleven van een groot landhuis dat Willem van Doetinchem, zoon van de schout van Deventer, hier in 1570 liet bouwen. Daarna verrees op dezelfde plek een neogotisch huis en een boerderij die beiden ook weer zijn afgebroken.

Nog wel zichtbaar is het iets verderop gelegen in 1853 door de heer Duymaer van Twist (gouverneur-generaal van Nederlands-Indië) aangekochte landgoed Smets Rande. Dit landgoed kreeg nationale bekendheid door zijn prominente aanwezigheid in het boek ‘Max Havelaar’ van Multatuli. In deze klassieker wordt zelfs gewag gemaakt van zijn ‘heimwee naar een Hollandse buitenplaats’. Die Hollandse buitenplaats, waar Duymaer van Twist rust zocht, was zijn landgoed Nieuw Rande.

Zie meer foto's en informatie op de pagina 'Landgoed Rande'

Boerderij "De Kolk"

(Boerderij De Kolk ca 1920)

Boerderij "De Kolk" aan de IJsseldijk 36. Deze foto is vermoedelijk gemaakt in 1920 toen de familie Voortman hier woonde.

De boerderij stond oorspronkelijk ongeveer 150 meter noordelijker, maar de toenmalige eigenaar van huize Nieuw Rande in 1857 wilde geen boerenvolk in de buurt van zijn oprijlaan.

Hij werd afgebroken en op deze plek weer opgebouwd. In de nacht van 30 op 31 mei 1942 werd de boerderij door brand verwoest. Deze brand ontstond doordat er van een aangeschoten bommenwerper brandende onderdelen naar beneden vielen op de boerderij. De toenmalige bewoners, de familie Zuethoff, werd toen enige jaren ondergebracht op de boerderij "Het Jachthuis" dat kort bij Nieuw Rande stond. Pas in 1954 werd de boerderij in het kader van de wederopbouw opnieuw gebouwd.


Landgoed Het Veenhuis

(Het Veenhuis anno 1876)

Komende vanuit Zwolle lag in de 19e eeuw naast landgoed Rande en net voorbij de boerderij Zwolse Berg het buitengoed 'Veenhuis’. Het grote landhuis was gelegen aan de huidige Wetermansweg waar aan de voorname oprijlaan ook het 'erve Veenhuis' stond. De voormalige erve Veenhuis is reeds in de 13e eeuw gebouwd.

Na de Franse tijd werd Gerhard IJssel de Schepper de nieuwe eigenaar van het buitengoeden liet het landgoed opnieuw aanleggen in de populaire Engelse landschapstijl van de 19e eeuw. Na enkele veilingen en wisselingen van eigenaren viel het perceel steeds meer uiteen. Een deel van het perceel werd in 1915 door Baron Stratenus samengevoegd met het landgoed 'Nieuw Rande' dat nog steeds te bezoeken is.

Zie meer foto's en informatie op de pagina 'Landgoed Het Veenhuis'

Boerderij en steenfabriek Stobbewaard op de De 'Halve Konte'

(Boerderij Pekelharing in de 'Halve Konte' in 1985)

Een bijzondere locatie op de Platvoet is de 'Halve Konte' (halverwege de kante of halve kante). Deze zandrug was gelegen op de Platvoet in de uiterwaarden tussen zomerdijk en winterdijk. In dit gebied stond vroeger steenfabriek ‘de Stobbenwaard’ waarvan nog resten te vinden zijn achter de boerderij ‘De Stobbenweerd’. De boerderij en de steenfabriek ligt op een terp.

In opdracht van de fabriek werd binnendijks (achter de huidige zuiveringsinstallatie) een rijtje van zeven arbeidershuisjes gebouwd, de Halve Konte. Elk huisje bestond uit één vertrek met twee bedsteden, dat diende als woonkamer, slaapkamer en keuken. Bij overstroming van de zomerdijk stond er water in de uiterwaarden rondom de huisjes en moesten de bewoners met een bootje “naar de kante”.

De fabriek produceert in 1900 3 á 4 miljoen stenen. In 1916 is de voor het steenbakken geschikte klei op en wordt de fabriek gesloten. Het gezin van Hoeveman, de laatste bedrijfsleider, wordt dan boer.

De industriële steenbakkerij had een grote kleibehoefte en de aanwezigheid van de steenbakkerij heeft veel verstoring veroorzaakt in de lagere delen van het rivierdal waar de klei werd gewonnen. Vermoedelijk zijn delen van de oven en de droogschuren nog in de bodem aanwezig. Meestal werden alleen de bovengrondse delen van gebouwen gesloopt.

In ca 1992 is er een nieuwe dijk aangelegd vanaf de IJsseldijk op de Platvoet (op de plek waar vroeger de boerderij “Stobbewaard” stond) naar en om de rioolzuiveringsinstallatie. De 'Halve Konte' staat nu altijd droog evenals het waterzuiveringscomplex en het nieuw aangelegde kermisterrein. Ook de mensen die ter plekke op de Platvoet in dit landelijke gebied een moestuintje hebben houden het nu droog.

Boerderij Pekelharing

(Boerderij "Pekelharingsbosch" aan de Zwolseweg in 1908)
(Boerderij Pekelharing ca 1985)
(Boerderijen aan de Pekelharingsweg ca 1950-1960)

Boerderij Borgeler Hekke

De boerderij Borgeler Hekke was in de volksmond veel beter bekend als 'het boerderietjen van Sluzeman', omdat deze boerderij in de eerste helft van de 20e eeuw bewoond werd door de familie Sluizeman.

De boerderij stond tot 1966 aan de Laan van Borgele op de plek waar nu het verzorgingscentrum Beeckestein staat. Op deze markante plek kwam je voor 1960 als het ware Diepenveen binnen! Je zag dan rechts de landerijen en boerderijen van Keizerslanden en links die van Borgele. De oudste notering van de Borgeler Hekke in het archief van het schoutambt Kolmschate is van 1601.

De boerderij Borgeler Hekke werd in de loop der tijd ook wel Hekkert of Aan ‘t Hekke genoemd. Hekke betekent hier hek of slagboom bij een oude landweer. De boerderij stond immers op de grens van de Marke Borgele (binnen het schoutambt Kolmschate) en de stad Deventer. Op vijf meter afstand van de boerderij stond tot in de jaren zestig van de vorige eeuw nog een oude stenen grenspaal (markepaal) op de scheiding van beide gemeentes.

Omdat er aan de Wetermansweg naast boerderij Helderman ook een boerderij Hekkert staat, werden de twee ter onderscheid ook wel 'Hekkert bij de Winter' en 'Hekkert bij Helderman' genoemd. De familienaam Hekkert komt in Diepenveen en omgeving tamelijk veel voor. Veel bewoners van beide erven namen deze achternaam aan. De Borgeler Hekke lag aan de oude weg naar havezate Boxbergen, vroeger Boxbergerdijk, later Boxbergerweg terwijl het eerste stuk nu Laan van Borgele heet. Vroeger was het een zandweg en vooral na zware regenval moeilijk begaanbaar.

(Boerderij Borgeler Hekke ca 1920-1940)
(Boerderij Borgeler Hekke ca 1920-1940)

Boerderij Doornweerd

Vroegere boerderij "Klein Doornweerd" aan de Zwolseweg. In de jaren twintig bewoond door familie Hulscher, vlak voor de oorlog kwam hier Koos de Weert met zijn gezin. Zijn opa (Jacobus) was de eerste bakker in Dorp Diepenveen. Later woonde hier o.a. familie Busser.

Midden jaren negentig werd de oude boerderij afgebroken en vervangen door een imposante villa.

(Boerderij Doornweerd ca 1980-1990)
(Derk Busser met zijn zoon Gerrit Busser op de trekker. Hij runde boerderij Doornweerd aan de IJsseldijk)

Villa De Molenenk / Boerderij De Winter

Aan de overkant van de weg bij de Borgeler Hekke werd in 1905 de villa 'de Molenenk' gebouwd (eigendom van de familie Ankersmit). Daarvoor stond daar vanaf 1626 de boerderij 'De Winter'. Deze boerderij was eigendom van het Groote en Voorster Gasthuis, maar werd in de 19e eeuw wegens bouwvalligheid gesloopt. Op de plek van de Molenenk staat nu een groot luxe appartementencomplex ‘Villa Molenenk’.

Bronnen:

"Boerderijenkaart gemeente Diepenveen" (1998)", T.A. Kloosterboer, A.J. Mulder, uitgever Schipper, Collectie Stadsarchief Deventer
"DiepenvEens", nr. 46 (2022), uitgave van Historische Vereniging Dorp Diepenveen
"Wikipedia"", geraadpleegd op 30 april 2025
Samenstelling en vormgeving: Eric A. Slim | Sjabloon: html5up.net | Disclaimer
Deze website is gemaakt in samenwerking met de Historische Vereniging Dorp Diepenveen en omgeving